Goedewaagen, tegeltableau, voorstudie tableau S.S. Nieuw Nederland, ontwerp C. A. Lion Cachet, uitvoering W. H. van Norden, 1928 (coll. KMG)

Na een periode van drie jaar onderhandelen kocht Goedewaagen’s Koninklijke Hollandse Pijpen- en Aardewerkfabrieken in 1923 de Amsterdamse Plateel- en Tegelbakkerij De Distel. Voorzover na te gaan was de beeldend kunstenaar, keramist en ontwerper Willem Hendrik van Norden (Amsterdam 1883 – Laren 1978) de enige Distel-medewerker in loondienst, die naar Gouda verhuisde.

Olieverfportret van Aart Goedewaagen II uit 1952, geschilderd door Bart Peizel (Coll. Erven A. Goedewaagen III)

Rond 1900 maakte Goedewaagen’s pijpenfabriek een enorme groei door, resulterend in 1907 in de bouw van een voor die tijd zeer modern fabriekscomplex direct buiten de vroegere stadswallen aan het Jaagpad. In het Keramisch Museum Goedewaagen is een educatieve presentatie van een uniek hoofdstuk uit Gouda’s geschiedenis terug te vinden.

Goedewaagen, figurale pijp met portret Koningin Wilhelmina, 1898; coll. KMG

Van 1953 tot 2006 werkte Jan Alblas als plateelschilder bij de aardewerkfabriek Royal Goedewaagen. Als jong personeelslid beschilderde hij ook Goedewaagen’s pijpen. De fascinatie voor de pijpen liet hem nooit los. Hij ging hen verzamelen, ook na zijn pensionering. In 2014 kocht de Nederlandse Federatie voor Pijprokers de bijna 300 stuks in zijn collectie. De NFP schonk die pijpen aan het Keramisch Museum Goedewaagen.

Goedewaagen, reliëfpijp met portret nieuwe, Republikeinse president van de USA, Harrison; coll. Geert Ramaker

In het laatste kwart van de 19e eeuw werden ze een rage: figurale pijpen van staatshoofden, staatslieden. Knappe portretten, maar soms ook uitgevoerd als pure karikatuur. De Goedewaagen’s kochten veel ontwerpen aan, met name in Frankrijk en exporteerden die weer wereldwijd. Recentelijk kreeg het museum een interessant nieuw bruikleen van Geert Ramaker.

Mozaïek van Willem van Norden voor Royal Goedewaagen, ca 1934. (Coll. Patrick en Nicky van Bekkum)

Als cartoonist en portretschilder genoot de aan de Rijksacademie opgeleide en van oorsprong Friese schilder Piet van der Hem grote bekendheid. En hij was het ook die voor de pijproken-campagnes van Royal Goedewaagen een aantal zeer geslaagde ontwerpen aanleverde van een zeer tevreden pijproker. Eén van die ontwerpen vereeuwigde Willem van Norden in een tegeltableau en naderhand ook in een kwalitatief hoogwaardig gelegd mozaïek.

Goedewaagen, multifunctionele asbak, M819, matplateeldecor Fruto, na 1928

Als cartoonist en portretschilder genoot de aan de Rijksacademie opgeleide en van oorsprong Friese schilder Piet van der Hem grote bekendheid. En hij was het ook die voor de pijproken-campagnes van Royal Goedewaagen een aantal zeer geslaagde ontwerpen aanleverde van een zeer tevreden pijproker. Eén van die ontwerpen vereeuwigde Willem van Norden in een tegeltableau en naderhand ook in een kwalitatief hoogwaardig gelegd mozaïek.

Goedewaagen, tabakspot, M200, glans oker met zwarte biezen, voor 1923

Als cartoonist en portretschilder genoot de aan de Rijksacademie opgeleide en van oorsprong Friese schilder Piet van der Hem grote bekendheid. En hij was het ook die voor de pijproken-campagnes van Royal Goedewaagen een aantal zeer geslaagde ontwerpen aanleverde van een zeer tevreden pijproker. Eén van die ontwerpen vereeuwigde Willem van Norden in een tegeltableau en naderhand ook in een kwalitatief hoogwaardig gelegd mozaïek.

Gebrandschilderd glas-in-lood-raam van de pottenbakker, h. 205 cm, 1923 (coll. Righard Atsma)

De nieuwbouw van Goedewaagen van 1909 aan het Jaagpad werd nadien diverse malen van uitbreidingen voorzien. In 1923 werden de pijpenmakerij en de pottenbakkerij van De Star uitgebreid met de productielijn van de Amsterdamse Plateel- en Tegelbakkerij De Distel. Met die aankoop kwam ook de alleskunner Willem Hendrik van Norden naar Gouda om daar het kunstatelier te gaan leiden. Aan Van Norden wordt ook de productie van een 205 cm hoog glas-in-lood-raam togeschreven met een allegorische voorstelling van de pottenbakker. Dat raam is in april 2016 gerestaureerd door Henry Duijvestijn.

Goedewaagen-Distel, proeftableau naar ontwerp van Lion Cachet, 1927-28, h. 188 cm; coll. Righard Atsma

Als keramisch ontwerper beleefde Carel Adolph Lion Cachet zijn belangrijkste scheppingsperiode van 1927 tot 1931. In nauwe samenwerking met Willem Hendrik van Norden en glazuurspecialist Dirk Abraham Goedewaagen ontwikkelde Lion Cachet als interieur-architect voor de grote passagiersschepen van de Amsterdamse rederijen van de Maatschappij ‘Nederland’, de KPM en de Java-China-Japan-Lijn verrassende monumentale ontwerpen voor de eerste-klas accommodaties. Bij Goedewaagen bewaard bleven proeftableaus in de nieuwe goud-decor techniek Akanthus.

Goedewaagen, tegeltableau, 50 jaar Watermaatschappij Gouda, ontwerp Dick Kikkert, uitvoering in sgraffito-techniek met platina-nabrand door W.H. van Norden, 1933 (coll. Patrick en Nicky van Bekkum)

C.D. (Dick) Kikkert was op de HBS in Rotterdam klasgenoot van Dirk Abraham Goe-dewaagen, de jongste zoon van pijpen- en aardewerkfabrikant Aart Goedewaagen I…. Dick Kikkert ging een opleiding volgen aan de Amsterdamse Quellinus-school, die later hernoemd werd als het Instituut voor Kunst- en Nijverheids Onderwijs. Net als veel andere leerlingen van keramiekdocent Bert Nienhuis liep hij stage bij Goedewaagen.